Dawno, dawno temu…
za siedmioma górami…
za siedmioma lasami…
… tak rozpoczyna się większość baśni, klechd, legend, podań czy starodawnych opowieści. Nie wszystkie legendarne opowieści sprzed stuleci rozgrywały się w odległych krainach. Posłuchajcie o trzech braciach, ich nieoczekiwanym spotkaniu oraz o tym, jak założono Poznań i skąd się wzięła jego nazwa. Czytaj dalej Legenda o trzech braciach
Dawno, dawno temu…
… bo w czasach średniowiecza
za siedmioma górami…
za siedmioma lasami…
… a właściwie to w Poznaniu
działy się rzeczy niezwykłe.
Stadion Miejski przy ul. Bułgarskiej w Poznaniu był jedną z piłkarskich aren, na których rozgrywane były mecze EURO 2012. Jak doskonale pamiętamy, przed imprezą obiekt trzeba było kompletnie przebudować i dostosować do wymogów UEFA. Kolejne terminy były jednak przesuwane, a budżet inwestycji został ostatecznie przekroczony o dziesiątki milionów, toteż prezydentowi zarzucano niegospodarność i zapowiadano zawiadomienia do prokuratury. Mieszkańcy Poznania nigdy nie poznali prawdziwych przyczyn, które spowodowały, że budowa nie potoczyła się tak, jak zaplanowano na początku; a w zasadzie – że nie miała szans się powieść. Nikt bowiem nie miał dotąd odwagi powiedzieć wprost, że stadion powstał w miejscu przeklętym.
Dawno, bardzo dawno temu, bo wkrótce minie 1000 lat od tych wydarzeń, Bolesław Chrobry wyprawił się na Ruś, żeby na kijowskim tronie osadzić swego zięcia Świętopełka – najstarszego syna zmarłego władcy Włodzimierza. Do walnej bitwy doszło w pobliżu granicznego miasta Wołyń nad Bugiem, co tak opisał kijowski kronikarz Nestor w najstarszej kijowskiej kronice: Czytaj dalej Legenda o lubieżnej poznaniance i mnichu
Legenda o diable, który kusił poznanióny nad Wartą nie jest jedynym przypadkiem, gdy moce piekielne starały się naruszyć spokój klasztoru poznańskich bernardynów. Dramatyczna sytuacja zdarzyła się także półtora wieku później. W Kronice Bernardynów poznańskich zapisana została dość lakonicznie.
Kościół pod wezwaniem św. Floriana znajduje się na Jeżycach, które dopiero od początku XX wieku są dzielnicą Poznania. W czasie, gdy świątynia była wznoszona, Jeżyce były podpoznańską osadą, ale – jak pokazują dzieje kultu św. Floriana – nie ma w tym nic dziwnego, bo męczennik ten nie lubił wielkich miast i zwykle wiązał się z podmiejskimi lokalizacjami. Jego grobowiec znajdował się przecież w kościele św. Wawrzyńca, za murami Rzymu, gdy jego relikwie Czytaj dalej Legenda o świętym Florianie
W poprzednim artykule streściłem najbardziej znane podanie związane z poznańskim zamkiem, opowiadające o tym, jak na polecenie księcia Przemysła doszło do zgładzenia przez służebnych jego żony, Ludgardy, której zarzucano, że jest bezpłodna i nie może Czytaj dalej Legenda o dobrej Ludgardzie i złej macosze
Akcja legendy, którą Anna Plenzler zanotowała pod tytułem O lekarzu Strusiu i panience, rozgrywa się w połowie XVI wieku w Poznaniu, a sprężyną narracji uczyniona została ciotka Matylda, która z okazji Bożego Narodzenia przybyła do Poznania, by świąteczny czas spędzić z bratem, jego żoną, a przede wszystkim z ich nastoletnią córką Halszką, jej ukochaną chrześniaczką. Czytaj dalej Legenda tętniąca miłością o doktorze Strusiu
Osiemnasty wiek był jednym z najsmutniejszych okresów w dziejach Poznania. Miasto dzieliło trudny los Rzeczypospolitej, która była w stanie kompletnego rozkładu i nie potrafiła nawet obronić swych granic. Obce wojska wchodziły swobodnie do Polski, a w Poznaniu stacjonowały kolejno garnizony szwedzkie, saskie i rosyjskie. Czytaj dalej Legenda o obrońcy Akademii Lubrańskiego
Dębiec jest kolejną – po Chwaliszewie, Wildzie i Jeżycach – dzielnicą Poznania, której nazwa wywodzi się z opowieści o założycielu, którego imię dało początek jej określeniu. Tym razem nie jest to jednak postać mityczna (jak krawiec Chwaliszewa), legendarna (jak rycerz Jeż), ani anonimowa (jak rolnik Wilda), ale historyczna – wójt poznański Michał Czenpiński. Czytaj dalej Legenda o powstaniu nazwy Dębiec
Józef Łukaszewski, autor pierwszej historii Poznania, która zatytułowana była Obraz historyczny i statystyczny dawnego Poznania, zanotował w połowie XIX wieku legendę o osobniku, który w 1465 roku miał pojawiać się nad Wartą i obnażać się przed praczkami, budząc w nich wielki strach. Czytaj dalej Legenda o zakonniku ekshibicjoniście
Wśród poznańskich legend są takie, które zanotowane zostały tylko raz, potem przeszły zawiłą ścieżkę odpisów, aż otrzymaliśmy opowieść, którą trudno jest jednoznacznie zrozumieć. Tak rzecz się ma z legendą o wizycie św. Bernarda w Poznaniu. Czytaj dalej Legenda o Bernardzie – patronie piwowarów i piwoszy
Wojska szwedzkie kilkakrotnie zdobywały Poznań i zawsze łupiły miasto niemiłosiernie, a mieszkańcom przysparzały ogromnych cierpień; stąd szwedzkie okupacje zapisały się szczególnie tragicznie w pamięci poznańczyków. Podbita i uciemiężona ludność, nie mając sił Czytaj dalej Legenda o cudownym ocaleniu klasztoru Bernardynów
Nazwa Jeżyce wywodzi się najprawdopodobniej od człowieka o imieniu Jeż, który był właścicielem tej osady we wczesnym średniowieczu. W przywileju lokacyjnym wydanym w 1253 roku dla Poznania przez książąt Przemysła I oraz Bolesława Pobożnego wieś znajdująca się na zachód od miasta występuje już pod tą nazwą. Czytaj dalej Legenda o powstaniu nazwy Jeżyce
W przywileju lokacyjnym wydanym w 1241 roku dla Poznania przez książąt Przemysła I oraz Bolesława Pobożnego wieś znajdująca się na południe od miasta nazywała się Wierzbicą. Czytaj dalej Legenda o powstaniu Wildy
Chwaliszewo przez wieki było wyspą położoną w ramionach Warty, pomiędzy Ostrowem Tumskim a Poznaniem, należącą do katedry poznańskiej. Nazywano ją Groblą Kapitulną. Niektórzy określali ją też Waliszewem, a pochodzenie tej nazwy wiązane było z toponimicznym założycielem osady, jakimś mitycznym Waliszem, Faliszem czy Chwaliszem, którego Czytaj dalej Legenda o krawcu Chwaliszewie
W poprzednich artykułach przedstawiłem dwie wersje legendy o zamordowaniu księżnej Ludgardy, do którego dojść miało na poznańskim zamku. W polskiej relacji – którą Jan Długosz spisał na podstawie zasłyszanych pieśni jarmarcznych – głównym winowajcą miał być książę Przemysł I. Żona miała go błagać, by Czytaj dalej Legenda o księżnej Ludgardzie i czarnym Rycerzu
Legenda o księżniczce Ludgardzie to jedna z najbardziej znanych poznańskich legend, a jej bohaterka uhonorowana została uliczką wiodącą ku Górze Przemysła i zamkowi królewskiemu, w którego łaźni – jak wieść gminna niesie – została zamordowana. Czytaj dalej Legenda o Ludgardzie i Przemyśle
Pisałem o tym, jak mieszczanin o nazwisku Rychlik przybył do Poznania i podawał się za zaginionego króla Władysława III, który śmierć poniósł w bitwie pod Warną. Jako że ciała władcy nigdy nie odnaleziono, powstało na jego temat wiele opowieści – widywano go podobno Czytaj dalej Legenda o wigilijnym gościu spod Warny
Fontanna Prozerpiny stojąca na Starym Rynku przed Ratuszem, razem z Domkami Budniczymi i Pręgierzem, stanowi poznański „grand place”. Rzeźba przedstawiająca porwanie Prozerpiny przez Plutona z bogato zdobioną cembrowiną jest jednym z najpiękniejszych, barokowych dzieł sztuki, jakie podziwiać możemy w Poznaniu. Mało kto wie, że Czytaj dalej Legenda o powstaniu fontanny Prozerpiny
Przed kilkoma tygodniami pisałem o średniowiecznej legendzie, opowiadającej o tym, jak król Kazimierz Mnich (Odnowiciel) modlił się w kościółku Najświętszej Marii Panny, szukając w modlitwie rady co do dalszego postępowania. Władca chciał zrezygnować z walki o polski tron, zakończyć wojnę domową z Masławem i powrócić do klasztoru, tak jak mu to było pierwotnie przeznaczone. Gdy jednak, umęczony długimi modlitwami, zapadał w sen, budził go głos nakazujący mu podnieść miecz i walczyć przeciwko przeważającym wojskom Mazowszan, Pomorzan i Prusów. Książę Kazimierz posłuchał, podniósł miecz i poprowadził swe nieliczne wojska do boju przeciwko przeważającym, wrogim armiom. Bitwa zakończyła się wielkim zwycięstwem piastowskiego księcia Kazimierza, od niej rozpoczął proces odbudowy Królestwa Polskiego. Czytaj dalej Legenda o św. Wojciechu – pogromcy pogan
Paweł Cieliczko: Legenda o Starym Marychu i końcu świata |
Wszyscy znamy postać Starego Marycha. Przedstawiająca go rzeźba uliczna stała się jednym z symboli Poznania i trafiła na okładki przewodników. Dziś trudno sobie wyobrazić nasze miasto bez tego starego poznaniaka stojącego (a raczej „idącego”) u zbiegu ulicy Półwiejskiej, Strzeleckiej i placu Wiosny Ludów. Czytaj dalej Legenda o Marychu i końcu świata
O projekcie Poznańskie Legendy w telewizji WTK opowiada autor Paweł Cieliczko. (video) Czytaj dalej Paweł Cieliczko w studio WTK
Paweł Cieliczko: Legenda o tym jak król Władysław Warneńczyk panował w Poznaniu |
Przed kilkoma laty światową furorę zrobiła książka Kolumb. Historia nieznana. Portugalski historyk Manuel Rosa przekonywał w niej, że polski król Władysław III Warneńczyk nie zginął wcale w bitwie pod Warną. Cudowanie ocalały, nie chciał już panować, ale wyruszył na Czytaj dalej Jak Władysław Warneńczyk panował w Poznaniu
Paweł Cieliczko: Legenda o królu Jagielle, co nie chciał diabła gniewać
Józef Łukaszewicz w swoim Obrazie historyczno-statystycznym miasta Poznania w dawniejszych czasach zanotował legendę pochodzącą XVI-wiecznych Annales Stanisława Sarnickiego. Anegdota dotyczyła zdarzenia Czytaj dalej O królu Jagielle i diable
Postać Naftalego ben Kohena przywoływałem już na tym blogu w kontekście legendy o rabinie, który pokonał proboszcza od św. Wojciecha i ukarał go za dręczenie żydowskich konduktów pogrzebowych sprawiając, że na głowie wyrosły mu jelenie rogi. Czytaj dalej Legenda o jeleniej głowie
Poznań słynie z rzetelności, staranności, oszczędności i porządku, ale w jednej dziedzinie włodarze naszego nowoczesnego, zadbanego i gospodarnego miasta wykazywali zawsze wyjątkową niefrasobliwość. Nie dbali nigdy szczególnie o potencjał kulturowy miasta, nie zabiegali o promowanie ludzi kultury ani wydarzeń kulturalnych odbywających się w Poznaniu, nie troszczyli się wreszcie o to, by nasze miasto chlubiło się opowieściami, na których zostało ufundowane, poprzez które mogłoby być rozpoznawane, dzięki którym mogłoby być sławne i niezwykłe. Czytaj dalej Witam serdecznie!
